Επιστροφή στις πυραμίδες!

Ξεκίνησαν ως μέσο εντυπωσιασμού και ως γέφυρα με το υπερφυσικό. Ισως όμως καταλήξουν ως η μόνη βιώσιμη λύση για την αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού και της αστυφιλίας. Ιδού οι νέες πυραμίδες!

Τα τελευταία χρόνια ο χρόνος «στένεψε γύρω μας» και έγινε αγώνας επιβίωσης… «να βγει και αυτή η μέρα». Αναπόδραστα και ο χώρος στένεψε γύρω μας, με τα πηγαινέλα μας όλο και πιο λιγοστά και οικονομικά λογαριασμένα. 

Ομως, όσο κι αν το σήμερα συρρίκνωσε τον χωροχρονικό μας ορίζοντα, ο κόσμος ολόκληρος κινείται προς το αύριο. Και αυτό το αύριο δείχνει ότι νομοτελειακά - και ανεξάρτητα από τα οικονομικά μας - θα είναι ακόμη πιο ασφυκτικά «στενό», τουλάχιστον ως προς τον διαθέσιμο χώρο για όλους μας. Γιατί; Διότι η καλπάζουσα αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη συνδυάζεται με μια ακόρεστη αστυφιλία. 

Και έτσι, οι μεγαλουπόλεις μεγαλώνουν και θα μεγαλώνουν συμπυκνούμενες όλο και περισσότερο. Αλλά, όπως όλοι γνωρίζουμε, το χωρίς προνοητικότητα στοίβαγμα ανθρώπων μόνο προβλήματα δημιουργεί: εγκληματικότητα, γκέτο, μεταδοτικές νόσοι, κοινωνικές εκρήξεις…

Χρειάζεται πρόνοια λοιπόν και έγκαιρος σχεδιασμός για το μέλλον των μεγαλουπόλεων. Ομως, σαν τι είδους λύσεις να βρεις όταν η οικοδομήσιμη γη είναι δεδομένη; Ιδιαίτερα όταν η μεγαλούπολη περιβάλλεται από θάλασσα και βουνά - όπως συμβαίνει με το λεκανοπέδιο της Αττικής - η λύση μοιάζει αδύνατη.

 Εκτός και αν… καταφύγουμε στην πιο αρχαία γνώση: αυτή των πυραμίδων! Διότι, ναι, αυτό το πασίγνωστο σχήμα που συνεχίζει να δεσπόζει στην άμμο της αιγυπτιακής ερήμου εδώ και 4.600 χρόνια είναι η απάντηση που όλο και περισσότεροι αρχιτέκτονες προκρίνουν. 

Και όπως θα δούμε στη συνέχεια, ειδικά για τη σεισμοπαθή και αυθαιρετοπαθή Ελλάδα μια τέτοια πρόταση έχει υπολογισθεί ως «μαθηματικά ιδανική».

Πυραμιδομανία!

Ο πρώτος διδάξας: Το ξενοδοχείο-θηρίο «Ryugyong» της Βόρειας Κορέας!

Η ανασύσταση των πυραμίδων στην εποχή μας ξεκίνησε το 1986, ως μια «δικτατορική τρέλα» φαραωνικών διαστάσεων: Βλέποντας ότι μια εταιρεία της Νότιας Κορέας ολοκλήρωσε την κατασκευή τού τότε υψηλότερου ξενοδοχείου στον κόσμο, του «Westin Stamford Hotel» στη Σιγκαπούρη, ο δικτάτορας της Βόρειας Κορέας απαίτησε να χτιστεί στην πρωτεύουσά του ένα ακόμη υψηλότερο ξενοδοχείο. 

Οι αρχιτέκτονες σχεδίασαν ένα πυραμιδοειδές κτίριο 105 ορόφων και ύψους 330 μέτρων σε οικόπεδο 360.000 τ.μ., το οποίο άρχισαν να χτίζουν το 1987. Λόγω της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε στη χώρα μετά την πτώση του σοβιετικού μπλοκ οι εργασίες διακόπηκαν το 1992, αλλά από το 2008 ξανάρχισαν και τώρα είναι σχεδόν έτοιμο.

Το εγχείρημα αντιμετωπίστηκε από τον δυτικό Τύπο με αρκετά αρνητικά σχόλια - το περιοδικό «Esquire» το αναγόρευσε «ασχημότερο κτίριο στον κόσμο» - αλλά έβαλε κάποιους αρχιτέκτονες και πολεοδόμους σε σκέψη. Για παράδειγμα, ο αρχιτέκτονας Eugene Tsui πρότεινε το 1991 στην πόλη του Σαν Φρανσίσκο κάτι ακόμη πιο μεγαλεπήβολο: τον 500 ορόφων πυραμιδοειδή πύργο Ultima Tower, που θα στέγαζε ένα εκατομμύριο ανθρώπους!

 Επίσης, το 1996, οι αρχιτέκτονες Dante Bini και David Dimitric πρότειναν στην ιαπωνική εταιρεία Shimizu μια ολόκληρη «πυραμιδοειδή πόλη στον αέρα», ύψους 2.000 μέτρων και 100 ορόφων, που θα στέγαζε γραφεία, ξενοδοχεία, ερευνητικά κέντρα και… 240.000 κατοικίες, για συνολικά ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Η Shimizu μελέτησε λεπτομερώς τα σχέδια του τεράστιου αυτού οικοδομήματος - ονόματι TRY 2004 Mega-City Pyramid - με σκοπό να το κατασκευάσει στον κόλπο του Τόκιο. Τελικά, όμως, λόγω του τεράστιου βάρους της δομής, κατέληξε ότι θα μπορούσε να το υλοποιήσει μόνον αν και όταν γινόταν εφικτή η παραγωγή δοκών από νανοσωλήνες άνθρακα.

Μολονότι τα σχέδια για «πυραμιδοπόλεις» έμειναν ως τώρα στα χαρτιά, η ιδέα της εργασίας και κατοίκισης σε πυραμίδες άρχισε να γίνεται αποδεκτή και να υλοποιείται σε μικρότερη κλίμακα. Οταν η πόλη Φουκουόκα της Ιαπωνίας προκήρυξε διαγωνισμό για νέο δημαρχιακό μέγαρο στο τελευταίο οικόπεδο πρασίνου της πόλης, ο αργεντινός αρχιτέκτονας Emilio Ambasz πρότεινε μια ημι-πυραμίδα, με κατάφυτη την κεκλιμένη πλευρά. 

Και όταν το 14 ορόφων κτίριο ολοκληρώθηκε, το 2000, κέρδισε τρία διεθνή αρχιτεκτονικά βραβεία. Επειτα, πέρυσι τον Φεβρουάριο ο Δήμος της Νέας Υόρκης έδωσε την έγκρισή του για την οικοδόμηση επίσης ημι-πυραμιδοειδούς κτιρίου 32 ορόφων και 750 διαμερισμάτων, δίπλα στον ποταμό Hudson.



Περιγραφικά σχέδια της ελληνικής πατέντας πυραμίδων.
Η μορφοκλασματική ελληνική λύση.
 
Οι λόγοι που κάνουν το σχήμα της πυραμίδας να εμπνέει θα υπέθετε κανείς πως είναι αφενός ότι η πυραμίδα είναι το σεισμικά πιο ανθεκτικό κτίσμα και, αφετέρου, ότι οι κεκλιμένες επιφάνειες ευνοούν τον βιοκλιματισμό και την αξιοποίηση φωτοβολταϊκών. Είναι όμως και επιστημονικά μόνον αυτοί οι λόγοι;

Η πολύ πρόσφατη απονομή ελληνικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας - στις 18 Δεκεμβρίου 2013, υπ’ αριθμ. 1008067 - σε σχετική «Μέθοδο Κατασκευής Οικοδομικών Συγκροτημάτων» μου έδωσε την ευκαιρία άντλησης απαντήσεων από ειδικούς: ο εφευρέτης Σωτήρης Μίχας είναι πολύπειρος αρχιτέκτων-πολεοδόμος και η ομάδα μελέτης της καινοτόμου μεθόδου του περιλαμβάνει την εταιρεία μελετών ΕΜΑ ΕΠΕ και ονόματα πασίγνωστα στον τεχνικό κόσμο (για το μαθηματικό μέρος ο καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Πατρών Τάσος Μπουντής, για το στατικό ο λέκτωρ ανάλυσης των κατασκευών στο ΕΜΠ Δημήτρης Μπαϊρακτάρης και για το ενεργειακό μέρος ο καθηγητής Θερμοφυσικών Διεργασιών στο ΕΜΠ Νίκος Μαρκάτος).

Ρώτησα τον κ. Μίχα τι τον οδήγησε στη λύση της πυραμίδας και μου απάντησε:

«Τα βασικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στο μέλλον είναι η αύξηση του πληθυσμού και η αντίστοιχη αύξηση των αναγκών του σε ενέργεια. Δεδομένου ότι οι κοινωνίες και η τεχνολογία είναι δυναμικές και μεταβαλλόμενες, το δε περιβάλλον ανελαστικό, θα πρέπει οι ανθρώπινες δραστηριότητες να διατηρούν το φυσικό έδαφος κατά το δυνατόν ανέπαφο και να μην το σπαταλούν σε άσκοπες χρήσεις. Επομένως, οι κτιριακές εγκαταστάσεις για κατοικίες πρέπει να καταλαμβάνουν όσο το δυνατόν μικρότερες καλύψεις, με αύξηση του πρασίνου, δόμηση υπό γωνία και κατάργηση του τωρινού επαχθούς συστήματος συνεχούς δόμησης. Αναζητήσαμε λοιπόν έναν κατάλληλο τρόπο δόμησης, που να πληροί αυτά τα κριτήρια αλλά και να επιτρέπει την απεριόριστη κλιμάκωση, και τον βρήκαμε στη μορφοκλασματική πυραμίδα».

Μορφοκλασματική…δηλαδή fractal. Τι σχέση έχει η πυραμίδα με τα απείρως αναπαραγόμενα μορφοκλάσματα;

«Η πυραμίδα είναι ένα τρισδιάστατο μορφόκλασμα με τη δυνατότητα να χωρίζεται εσωτερικά σε θεωρητικά άπειρο πλήθος αυτο-όμοιων πυραμίδων, με συγκεκριμένο λόγο αυτο-ομοιότητας r. Μελετήσαμε μαθηματικά το μοντέλο της και βρήκαμε ότι η κλιμάκωση με r  ίσο προς 0,37, 0,35 ή 0,33 και γεννήτορα (γωνία κλίσης των πλαγίων επιπέδων της πυραμίδας) από 45 μοίρες ως 74 μοίρες μπορεί να δώσει πρακτικές και σωστές λύσεις σε πλήθος προβλημάτων δόμησης. Ειδικά αν η κλιμάκωση γίνει με γεννήτορα 58 μοιρών και πλευρά του τετραγώνου βάσης 93 μέτρα, η προτεινόμενη πυραμίδα είναι δυνατόν να κατασκευαστεί με τη νυν υπάρχουσα στάθμη τεχνικής».

Και… δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ ως τώρα αυτή η συνταγή δόμησης;

«Από όσο γνωρίζουμε, δεν έχει προταθεί μέχρι τώρα στην αρχιτεκτονική παρόμοια κατασκευή. Με την πρότασή μας αυτή καθορίζονται εκ των προτέρων, ανάλογα με το πλήθος των χρηστών και το μέγεθος του φορέα, οι επιφάνειες των απαιτούμενων κοινόχρηστων χώρων. Και αυτό επιτυγχάνεται με τον οικονομικότερο τρόπο, λόγω της μαθηματικής δομής της πυραμίδας και της δυνατότητας κάθετης  παραγωγής των οικοδομικών στοιχείων. Μια τέτοια κατασκευή δίνει τη δυνατότητα τοποθέτησής της σε οποιοδήποτε ανάγλυφο εδάφους, με κλήσεις μικρές ή μεγάλες και σε χαλαρά εδάφη ή ακόμη και στη θάλασσα (θεμελιωμένη, ποντισμένη ή επιπλέουσα). Σημειώστε επίσης ότι η πυραμίδα, λόγω των κεκλιμένων επιπέδων της, εναρμονίζεται οπτικά με το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας».

Εχετε καταλήξει σε συγκεκριμένη βέλτιστη κλιμάκωση για τις πόλεις μας;

«Ναι. Ενας φορέας σε σχήμα κόλουρης πυραμίδας με τετραγωνική βάση πλευράς 93 μ., μεικτό ύψος ορόφων 3,10 μ. και συνολικό ύψος 43,20 μέτρων, στεγάζει πληθυσμό περίπου 2.000 κατοίκων. Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το βέλτιστο μέγεθος, με δυνατότητα να αυξομειώνεται - πάντοτε όμως σε 12 επίπεδα ή λιγότερα (συν δύο υπόγεια και δύο ισόγεια) - και με δυνατότητα προσαρμογής στο υπάρχον ανάγλυφο του εδάφους. Η εξωτερική μορφή μπορεί να είναι η κλασική της πυραμίδας ή να διασπαστεί σε τέσσερις ισοδύναμους όγκους. Ο ίδιος φορέας-σκελετός της, που κατασκευάζεται από beton-armé ή από σίδηρο, μπορεί να χρησιμοποιείται για 12 διαφορετικές ή και περισσότερες χρήσεις».

Τα μεγάλα οικονομικά οφέλη

Τι πλεονεκτήματα θα είχε μια τέτοια «κυψέλη κατοικιών» απέναντι στο κλασικό σύστημα δόμησης;

«Αυτή η μαθηματικά τέλεια κλιμακούμενη δομή συνιστά τον καλύτερο δυνατό αντισεισμικό φορέα, έχει οικοδομικό κόστος κατασκευής μικρότερο από το κόστος κοινών πολυκατοικιών, παρέχει διαμερίσματα ισοδύναμα ως προς τις δυνατότητες, έχει προσδόκιμο χρόνο ζωής μεγαλύτερο τουλάχιστον κατά δύο μονάδες σε σχέση με τις κοινές πολυκατοικίες και αντιμετωπίζει με θετικό τρόπο τις μελλοντικές συνθήκες διαβίωσης. Επίσης, επειδή το σχήμα και η κλιμάκωση μάς το επιτρέπουν, χρησιμοποιούμε για την απαιτούμενη ενέργεια λειτουργίας μόνον ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι οι 2.000 κάτοικοι να καταναλώνουν ενέργεια 12 MWatt και το κόστος μηνιαίας λειτουργίας για όλες τις υπηρεσίες και την απαιτούμενη ενέργεια να είναι κάτω από 1,8 ευρώ ανά τ.μ. διαμερίσματος».
Πού οραματίζεστε να ξεφυτρώσουν τέτοια πυραμιδοχωριά;

«Ενας τέτοιος φορέας τοποθετείται εύκολα στις παρυφές των πόλεων ή και μέσα στις πόλεις, με όλα τα πλεονεκτήματα της οργανωμένης δόμησης. Ενδείκνυται για παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας στον οικιστικό ιστό πυκνοδομημένων περιοχών, με συντελεστή δόμησης από 1 ως 4 και πυκνότητα γύρω στα 400 άτομα/εκτάριο και κτιριακές καλύψεις τις ελάχιστες δυνατές, με στόχο τη βελτίωση των όρων διαβίωσης των κατοίκων των περιοχών αυτών και, ιδίως, την αύξηση του πρασίνου. Αλλά μην ξεχνάτε ότι έχουμε μελετήσει και την ασφαλή τοποθέτηση τέτοιων φορέων σε υπήνεμους όρμους. Οπότε, με το μέγα μήκος ακτογραμμών που έχει η χώρα μας, η Ελλάδα μπορεί να επεκταθεί οικιστικά και τουριστικά διατηρώντας παράλληλα ανέπαφο το πολύτιμο έδαφός της».

Πόσο κοντινό είναι ένα τέτοιο όραμα;

«Ολα αυτά μπορούν να γίνουν σε βάθος χρόνου που δεν θα είναι μεγάλο, αρκεί η πολιτεία να νομοθετήσει σωστά και προγραμματισμένα τις βασικές κατευθύνσεις της πολυπόθητης ανάπτυξης και όχι επιπόλαια και περιστασιακά».

Συζητήσαμε για αρκετή ακόμη ώρα με τον κ. Μίχα τις οικονομοτεχνικές προκλήσεις δόμησης μορφοκλασματικών γειτονιών στις πολύπαθες πόλεις μας ή τις βιασμένες παραλίες μας. Τον χαιρέτησα ζαλισμένος από τα πλεονεκτήματα των πυραμίδων του. Είναι δυνατόν αυτό που κάποτε πρωτοφτιάχτηκε ως τάφος ενός φαραώ να γίνει τώρα λύση ζωής χιλιάδων ανθρώπων της πόλης; Ισως…και αμήν.

 Και πυραμιδο-ξενοδοχεία!


Σύμφωνα με τους γερμανικούς κανονισμούς, για την ανέγερση ξενοδοχειακού συγκροτήματος 1.000 κλινών απαιτούνται εσωτερικοί χώροι 35.000 ως 40.000 τ.μ., σε γήπεδο μεγαλύτερο από 45.000 τ.μ.  στο σύνολο. Η προτεινόμενη πυραμίδα της πατέντας Μίχα προσφέρει χώρους 42.501,80 τ.μ. και απαιτεί ελάχιστο γήπεδο για την ανάπτυξή της 8.649 τ.μ., με δυνατότητα αυξομειώσεως των επιφανειών. Αυτή η οικονομία των χώρων και του γηπέδου προκύπτει από τις μορφοκλασματικές ιδιότητες της εν λόγω πυραμίδας.
Για τις σουίτες με υψηλό βαθμό πολυτέλειας το πλάτος των δωματίων μπορεί να είναι 4,33 μ. Ανάλογη ρύθμιση των βοηθητικών λειτουργιών της μονάδας μπορεί να γίνει στο ισόγειο ή τους ορόφους, για χώρους προοριζόμενους για διοργάνωση συνεδρίων ή άλλες χρήσεις που καθορίζει η αρχιτεκτονική μελέτη. Η υποδοχή (Reception) μπορεί να έχει ύψος ως και 40 μ., το δε πλήθος των κλινών καθορίζεται από τον βαθμό πολυτέλειας που θα καθορίσουμε. Τα δύο υπόγεια είναι αρκετά για χώρους όπως κουζίνες, αποθήκες, πλυντήρια, χώρους στάθμευσης, γυμναστήρια, θερμαινόμενες πισίνες και ό,τι άλλο απαιτείται και προσδιορίζεται από την αρχιτεκτονική μελέτη.

Τέλος, η δυνατότητα τοπολογικού μετασχηματισμού υφίσταται, προσφέροντας εναλλακτικά της πυραμίδας σχήματα για το εξωτερικό του κτιρίου.

Πηγή